“Ik probeer de natuur te verkopen door deze te fotograferen als een kostbaar
voorwerp in een glossy magazine, iets wat je wilt hebben.” – Cees Beuzekom
In zijn fotoserie Natuur + 1 maakt Cees Beuzekom zichtbaar hoe intens wij verbonden zijn met de natuur. Dat doet hij door natuur en cultuur op dezelfde esthetische en abstracte manier in beeld te brengen waardoor ze soms nauwelijks van elkaar zijn te onderscheiden. Het brengt ons in verwarring en verwondering, en dat is precies de bedoeling!
Waar kijken we naar? Een fabeldier; een in de lucht zwevende yogavogel in lotushouding; een ornithologische reïncarnatie van Houdini? Welnee: een Jan-van-gent. Een zeevogel met een oerhollandse naam, die je ook boven de Noordzee kan zien zweven. Niks bijzonders dus, maar toch… Ondanks die naam en de Noordzee-factor is het een wonderlijk beeld. Mooi, vervreemdend, bijna abstract.
Hoeveel kunstgrepen moet je toepassen om dit effect te bereiken?
CB: ‘Heel weinig. Ik maakte deze foto in Artis, in het pinguïnparkje. De vogel is zich aan het verzorgen en drijft op het water.
Ik heb de achtergrond weggehaald en effen ingekleurd om het beeld te abstraheren. Zo leg ik de focus op wat ik wil vertellen: hoe mooi en lenig die vogel is. Het gaat mij om de verwondering over – en bewondering voor de natuur. Dat bereik ik eerder door een beeld te esthetiseren, dan een mooie vogel op een takje te fotograferen. Ik ben geen natuurfotograaf.’
Atelier K84
Fotograaf Cees Beuzekom (1967) ontvangt mij in Atelier K84 aan de Keizersgracht 84, een mooie heldere ruimte waar fotografen kunnen exposeren. Cees is daar curator en programmeur. In principe programmeert hij zichzelf niet, maar als er eens een gat valt dan kan hij een solotentoonstelling houden.
Achter het atelier is een ruimte die hij als studio mag gebruiken. Daar hangen de muren vol met afdrukken van zijn serie Natuur + 1 waarmee hij in december 2021 afstudeerde aan de Fotoacademie. De serie verscheen ook als fotoboek.
Natuur + 1
CB: ‘Het verhaal erachter is dat natuur de oorsprong van alles is en wij daar als mens onlosmakelijk deel van uitmaken. Maar we plaatsen ons erbuiten en erboven. Zo verstoren we de balans en veroorzaken problemen zoals uitputting, vervuiling en klimaatverandering. Daarom heet mijn serie Natuur +1: die plus één (+1) is de mens. De mens ziet zichzelf niet als onderdeel van, maar als heerser over de natuur. Dat + 1 is dus negatief.’
Biophilia en Biomimicry
Die band met de natuur is heel diep, daarom moeten we haar omarmen en koesteren in plaats van ons er boven stellen en haar verwoesten. Dat aanvaarden van de natuur als onze gelijke, haar liefhebben en respecteren kan je vatten onder het begrip biophilia: vriendschap met de natuur.
Een stap verder is leren van de natuur: biomimicry. De natuur is onvoorstelbaar efficiënt en vernuftig. Met die slimheden zouden we ons voordeel kunnen doen; in de vormgeving, maar ook in de wetenschap. Evolutie heeft vier miljard jaar de tijd gehad om oplossingen voor problemen te vinden, stellen biomimetici, dus kunnen wij daar nog veel van leren.
Neem bijvoorbeeld de eigenschappen van haaienhuid: bacteriewerend en extreem waterafstotend. Al twintig jaar doen wetenschappers onderzoek naar de structuur van die huid en vonden tal van nuttige toepassingen voor de mens. Er zijn veel voorbeelden waarin de natuur ons een lesje kan leren: de eigenschap van planten (fotosynthese); het honingraatmotief dat veel gebruikt wordt ter versteviging.
Natuur – cultuur
CB: ‘Via mijn werk, zoals dit drieluik, onderzoek ik de overeenkomstige eigenschappen en vormen tussen natuur en cultuur. Zo probeer ik het onzichtbare zichtbaar te maken. Dat wat je denkt te zien, is niet altijd hetgeen dat je ziet, zoals bij Parel, de middelste afbeelding. Is het een Afrikaans masker, een vingerafdruk of een oog van een insect? Nee, je kijkt naar het perfecte symmetrische patroon op een verenkleed van een Helmparelhoen, met zijn kop naar beneden en zijn rug naar ons toe.’
‘Bewust of onbewust hebben we altijd natuur in ons leven en voelen we ons verbonden met de natuur. We komen er vandaan, we refereren er automatisch aan, ook in kunstmatige constructies.
Zo zien we de natuur terug in cultuur. Wat zien we in de meest rechtse foto van het drieluik? Een varen? Een blad?
Een parkeergarage! Ik had mijn belichting op die balustrades ingesteld, waardoor de rest donker werd. Ik zag er direct een plant in. Omgekeerd kan ook: een natuurlijk fenomeen doet denken aan een menselijk maaksel.
Het linkse beeld van het drieluik Spinontwerp is natuur. Het is bizar dat een spin zoiets zo snel kan bouwen. En als je gaat onderzoeken hoe sterk die draden zijn, daar kunnen wij nog wat van leren.’
‘In mijn boek wissel ik natuur en cultuur met elkaar af. Maar ik ben geen wetenschapper en geen verslaggever. De selectie en volgorde is op gevoel: op kleur, op vorm, op associatie.’
Late roeping
De fotografie is voor Cees Beuzekom een zogenoemde ‘late roeping.’ Nadat hij zijn carrière in de bouwwereld waarvoor hij is opgeleid in 2001 beëindigde en hij zijn tweede carrière als theatertechnicus en DJ minder vanzelfsprekend was geworden omdat hij doof was geworden aan één oor, schreef hij zich in 2017 bij de Fotoacademie in Amsterdam.
CB: ‘Ik fotografeer van jongs af aan. Mijn vader had een goede camera, een analoge Canon spiegelreflex die ik mocht lenen. Een oom had natuurfotografie als hobby, met hem ging ik graag mee. Hij leerde mij kijken, vogels spotten; nog steeds zie ik meestal meer dan anderen als ik in de natuur ben.’
Met wat voor camera fotografeer je nu?
CB: Ik heb twee Nikon fullframe spiegelreflex camera’s en ik maak vaak gebruik van een telelens of macrolens. In de natuur staan dingen toch vaak wat verder van je af. Als je met dit soort lenzen heel dichtbij komt, ontdek je dingen die je in eerste instantie niet ziet.
Neem het bronskleurige geschubde waterafstotende verenpak van de Aalscholver. Dat zie je niet zo gauw met het blote oog, uit de verte is hij zwart. Maar met het juiste licht, zijn veel zwarte vogels niet zwart.
Kunstfotograaf
CB: ‘Reden dat ik Fotoacademie ben gaan doen: meer diepgang, betere techniek, een eigen handtekening. Dat werd je daar goed ingepeperd: een unieke beeldtaal ontwikkelen die jou van andere fotografen onderscheidt. Als je ‘Jan-van-gent’ gaat googelen, dan vind je niet zo’n foto als die van mij. En in die eigen beeldtaal moet je een verhaal kunnen vertellen.’
Om rond te komen doet hij werk in opdracht, maar zijn hart ligt bij de kunstfotografie.
CB: ‘Ik wil een verhaal vertellen en dat doe ik via een serie beelden, zoals met mijn afstudeerproject Natuur + 1.
Maar Kunstfotografie is een lange weg. Ik ben pas in 2021 afgestudeerd. Dat je echt geld verdient, bijvoorbeeld via een galerie waardoor je vertegenwoordigd wordt, dan ben je een jaartje of tien verder. Kunstfoto’s worden in kleine oplagen verkocht.
Toen ik pas was afgestudeerd, eind 2021, mocht ik meedoen met de verkooptentoonstelling Buy my darlings. Ik verkocht meteen veertien foto’s aan onbekenden. Dat betekende voor mij: ik maak iets wat mensen willen hebben!’
Koffieplons
Er zweemt iets van magie over de beelden van Cees Beuzekom. De raadselachtigheid en mogelijke associaties maken het spannend: het doet me denken aan, maar het is het niet…
Zijn haarscherpe beelden doen door hun vervreemding en esthetiek kunstmatig aan. Toch heeft hij minimaal gebruik gemaakt van Photoshop.
CB: ‘Een lelijke achtergrond die stoort, haal ik weg. Of ik retoucheer een beetje. Dat is eigenlijk alles. Ik ben geen documentair fotograaf, dus de waarheid hoeft niet per se boven tafel. Als ik de achtergrond weghaal, wordt de focus beter.
Met mijn verhaal wil ik de natuur dicht bij de mens brengen door de verwondering, en bewondering. En erop wijzen dat we ervan kunnen leren en dat we natuur nodig hebben. Dat doe ik liefst met dit soort beelden: spannende esthetische beelden als in een glossy magazine! Als mensen het mooi vinden, het in huis willen hebben dan komen ze misschien een stapje dichterbij om de natuur belangrijk te gaan vinden.’
Naar welke exotische sprookjeswerelden heb je moeten reizen voor deze beelden?
CB: ‘Geen enkele. Eerst wilde ik wel op reis om beelden te verzamelen voor mijn afstudeerproject. Toen brak Corona uit en mocht je nergens heen. Dus ging ik wandelen, net als iedereen. De foto’s maakte ik spontaan onderweg. Zoals deze.’
Hij wijst op een van zijn meest wonderlijke platen. Ik vraag me af waar ik naar kijk. Een nachtelijk rookoffer? Een galactische ontploffing in een verafgelegen sterrenstelsel?
CB: ‘Een cappuccino in een Groningse gracht! Ik wandelde daar door de stad. Je mocht tijdens Corona nergens naar binnen. Maar de meeneemcappuccino die ik kocht was niet te drinken, dus heb ik de inhoud van de beker in de gracht gegooid.
Het was donker water, het stroomde vrij hard, de plons gaf witte belletjes en de melk van de cappuccino ging meteen mee met de stroom. Stroomprofielen zijn ook natuurlijke vormen, het zou een ruggengraad kunnen zijn, je zou er ook een sterrenhemel in kunnen zien. Maar het is de plons van de koffie, en het witgele de melk die vervloeit.
Zo past het in mijn verhaal, dat iets kunstmatigs uit een machine meteen natuurlijke vormen aan neemt, of dat wij die er direct in zien. Ik vond de naam Milky Way zeer toepasselijk voor deze letterlijke Melk weg.’
Ook de kleine lichtblauwe kwal in zijn groene wereld blijkt op het droge te zijn gefotografeerd.
CB: ‘Die nam ik van schuin bovenaf in de haven van Terschelling. Hij zwom vlak onder het wateroppervlak, de vuiltjes die op het water dreven heb ik geretoucheerd. Het wateroppervlak wordt zo onzichtbaar, dan kijk je er doorheen. De belichting was goed: je ziet de waterplanten, en de schaduw van het looprooster van de haven.’
‘Jan-van-gent maakt strikt genomen geen deel uit van mijn afstudeerserie, net als Trompetzwaan. Die hing samen met de Fluweelboom op de tentoonstelling van de fotoclub op De Kring. Toch passen ze prima in mijn serie. Ik kan op dit thema nog heel lang door fotograferen.’
‘In december deed ik mee met de tentoonstelling By Photographers in Loods 6 op het KNSM eiland. Dat werd georganiseerd door Kringlid Tessa Postuma De Boer. Hier heb ik o.a. Trompetzwaan verkocht.’
De beste ideeën van de natuur: kunst, techniek en wetenschap
‘Voor mijn serie was ik o.a. erg geïnspireerd door een boek van Floris van Alkemade, Rijksbouwmeester tussen 2015 en 2021. Hij schreef over ‘De kunst van het veranderen’. Hierin zegt hij dat verbeeldingskracht en het verlangen naar verandering nodig zijn om complexe vraagstukken zoals klimaatverandering, vergrijzing en woningnood op te lossen.
Ontwerpers en bouwers trekken vaak al lessen uit de natuur, qua vormgeving, maar ook wat betreft materiaalkeuze. Natuurlijke materialen, herbruikbaar (circulair) of afbreekbaar.
Circulariteit, transitie, dat is sowieso een les die we kunnen leren van de natuur: groei, bloei, verval. De natuur is super circulair!’ ‘De hoop is dat studie van en respect voor de natuur ook bij de mens een transitie te weeg zal brengen: een mentaliteitsverandering van het meer, meer, meer naar respect en verantwoordelijkheid voor onze omgeving en de natuur.’
In de serie Natuur+1 van Cees Beuzekom zijn natuur en cultuur in schoonheid verbonden en met elkaar in balans. Nu nog innerlijke verbondenheid: liefde en respect voor – en leren van de slimheid van de natuur: Van plus één naar één met!
De Kringprent uitreiking van Cees Beuzekom vindt plaats op vrijdag 23 maart, 18:00 op Sociëteit De Kring.
Daarnaast organiseert Cees speciaal een expositie op zondag 25 februari van 15:00-19:00 in Atelier K84 om zijn besproken werk live te kunnen tonen. Bezoekadres is Keizersgracht 84h.
Meer werk van Cees Beuzekom:
www.ceesbeuzekom.nl
www.instagram.com/ceesbeuzekom/
Contact:
beuzekomproducties@gmail.com
Renee Simons
20 februari 2024