Patricia Blok: Sisters (Kringprent, detail)
Door: Renée Simons
De emotie is het eigenlijke thema van Patricia Blok. Voor de Kringprent Sisters tekende ze hetzelfde naaktmodel in verschillende stemmingen, bijna als twee verschillende meisjes. Het ene kijkt met een open blik de wereld in, geïnteresseerd, nieuwsgierig. De blik van haar ‘zuster’ is naar binnen gekeerd.
Elk atelierbezoek is een belevenis. De omgeving waar kunstwerken ontstaan zegt veel over de persoonlijkheid van de maker; en in het verlengde daarvan over zijn of haar kunst. Het atelier van Patricia Blok bevindt zich in haar woonhuis, een lieflijke witte villa aan de Amstel.
De kunstenares, de perfecte kasteelvrouwe met haar soepel vallende gewaad en lange blonde haar, neemt mij mee naar haar atelier in de kelder. Een comfortabele, maar sober ingerichte ruimte. Hier geen stapels kunstwerken tegen de muren, geen overdaad aan inspirerende voorwerpen, geen souvenirs, kortom geen romantiek. Een ruimte van stilte en concentratie, zonder afleiding van dat waarvoor het bedoeld is: tekenen en schilderen van naaktmodellen, waarbij de interactie tussen model en kunstenaar voorop staat. Deze communicatie resulteert in schilderijen waarbij kwetsbaarheid en erotiek hand in hand gaan in een stijl waarbij de essentie zichtbaar is.
In de eetkamer met zicht op de lommerrijke lange tuin, hangen een paar van haar naakten aan de muur met titels als Diving in the unknown, Fallen Leaf en Soulmates.
De gebruikelijke eerste vraag wanneer ze is geboren, omzeilt ze op charmante wijze.
‘Ik ben geboren in Buenos Aires, en een vrouw die daar geboren is verklapt nooit haar leeftijd!’
Haar moeder was Argentijns, haar vader een Nederlandse diplomaat. Dat betekende veel verhuizingen voor het gezin, dat uiteindelijk vier dochters telde.
‘Het was gezellig met vier zussen, maar we waren wel op onszelf teruggeworpen. Om de paar jaar gingen we naar een ander Zuid-Amerikaans land, steeds moest je het bekende weer loslaten. Tekenen, schrijven en verhalen verzinnen was een manier om bij onszelf te blijven. Al mijn zussen zijn kunstenaar geworden: danser, fotografe, mimespeler, ikzelf schrijfster en beeldend kunstenaar.’
Amazones
‘Mijn vader en moeder waren allebei heel creatief. Mijn moeder was modeontwerpster, maar als vrouw van een diplomaat mocht je niet werken, dus dat moest ze opgeven. Maar ze hebben alles gedaan om ons te stimuleren. Wij werden opgevoed als Amazones. Mijn vader stond erop dat we ons zelfstandig staande konden houden: talen leren, autorijden, typen, studeren. Thuis spraken we Spaans, op de internationale school Engels; Nederlands kende ik niet. Toen ik voor het eerst in Nederland kwam, op mijn zeventiende, verbaasde ik mij over de oud-testamentische namen van mijn nichtjes. Het bleken joodse namen. Mijn moeder was katholiek, wij werden katholiek opgevoed. Mijn vader bleek joods, hij heeft er nooit over gepraat.
‘Oorspronkelijk ben ik kunsthistoricus. In Mexico begon ik met studeren, maar daar werd mijn hart gebroken door mijn eerste grote liefde. Om eroverheen te komen verhuisde ik naar Nederland en ging kunstgeschiedenis studeren. Ik koos de VU omdat het “vrije” mij aansprak, dat het juist streng christelijk was, wist ik niet. Maar het was een hele leuke opleiding. Naast theorie kregen we ook praktijkvakken, zoals tekenen, etsen, aquarelleren, om de techniek te leren begrijpen. Dat stimuleerde mijn creativiteit enorm.’
Yoga en kunst
Ze studeerde af, trouwde en kreeg een zoon. Tekenen en schrijven bleef de manier om zich te uiten en tegelijk bij zichzelf te blijven. Ook reizen, mensen ontmoeten bleef een grote inspiratiebron. Die inspiratie gaf ze vorm door te zoeken naar de verbinding, tussen zichzelf en anderen, tussen lichaam en geest. Ze werd yogalerares, schreef verscheidene boeken over yoga, waarvan sommigen ook in het buitenland verschenen, en kreeg in de jaren ’90 een goed bekeken televisieprogramma over yoga en ontspanningsoefeningen. Jarenlang gaf ze workshops in Toscane: Body and mind. Naast dit alles bleef ze tekenen en schrijven. In 2016 begon ze te schilderen naar naaktmodel. Ze maakt veel schetsen, en werkt de meest geslaagde thuis verder uit. Daarbij maakt ze gebruik van verschillende materialen, potlood, aquarel, acryl, soms alles door elkaar. Dat is ook het geval bij Sisters.
Behalve boeken over yoga schreef ze een boek met de titel Ode aan de vrouw, gesprekken met vrouwen over de seizoenen in het leven. Dit werk illustreerde ze met foto’s. Haar andere boeken werden geïllustreerd door de Japans-Braziliaanse tekenaar Luis Yudo. Die zei op een gegeven moment: ‘Patricia, illustreer je boeken zelf, je tekent zo mooi!’
Het volgende boek, gedichten over passie en vertrouwen, illustreerde ze met haar eigen schilderijen. Dat resulteerde in een solotentoonstelling bij galerie Witteveen in 2018: Choices inLove, Stories of Passion and Trust. Het bijbehorende boek werd zowel in de boekhandel van het Stedelijk Museum als in de Fundació Miró in Barcelona verkocht. ‘Na deze solotentoonstelling Choices inLove kreeg haar werk aandacht van meerdere galeries in het buitenland. Vooral in Italië, in Rome en Milaan.
Op de vraag of ze alléén naar naaktmodel tekent, antwoordt ze bevestigend. Het menselijk lichaam in al zijn schoonheid en kwetsbaarheid is voor haar het ideale voertuig voor een bepaald soort ‘vervoering’ – die van de wisselwerking tussen tweepersonen en hun gevoelens: de kunstenaar en haar model.
‘De emotie is het eigenlijke thema. De gelijkenis is minder belangrijk dan de intensiteit van het contact, de verbintenis met mijzelf en met de ander. Dat kan in het beste geval een soort trance oproepen, een soort high.’
Body & soul
Nu snap ik waarom de sfeer in Patricia’s atelier mij deed denken aan een meditatieruimte. Ze werkte daar in het coronatijdperk met modellen die ze inhuurde, zoals het meisje dat model stond voor de kringprent Sisters. Het is twee keer hetzelfde meisje, afgebeeld in verschillende stemmingen – de een in de wereld, de ander in zichzelf gekeerd.
‘Blijkbaar voelde ik die verschuivingen in haar gevoelswereld aan. Dat is voor mij het belangrijkste: contact krijgen met de gevoelswereld van degene die model staat, die zich vol vertrouwen overgeeft aan jouw blik.’
Een van haar lievelingsschilderijen is Soulmates.
‘De modellen, een jongen en een meisje, waren enorm verliefd. Het samenzijn met die twee, de sfeer van liefde en erotiek was bijzonder intens.’ Ze lacht relativerend: ‘Een paar maanden later waren ze uit elkaar.’
‘Liefde is belangrijk voor mij, ook in spiritueel opzicht. Ik voel me erg aangetrokken tot het soefisme. Waarom? Het is de weg naar het hart. Het hart, de liefde staat centraal in deze stroming. In mijn leven staat de liefde ook centraal. Wat er ook gebeurt, je moet houden van het leven, van de ander. Het is een grote kunst om oud te worden zonder bitterheid. En wat is een betere manier om het leven te vieren dan schoonheid te creëren?’
De Kringprent kost €220 en wordt in een kleine oplage van 20 stuks verkocht.
Elke Kringprent wordt genummerd en gesigneerd. Je kunt de Kringprent van Patricia bestellen via administratie@kring.nl.